Razvoj alpskog skijanja u Evropi

 

 

 

        Norveški period skijanja u Evropi je bio sasvim kratak i na samom kraju 19. veka istisnuo ga je alpski period. To su dve škole koje su se našle u otvorenom sukobu. Pristalice "norveškog skijanja" su u zvezde kovali "telemark" i "kristijanjiju", dva načina zavijanja i kočenja, od kojih se prvi izvodi na svežem, a drugi na zaleđenom snegu.

 

        Telemark je način skijanja koji se razvio početkom 19. veka, u Norveškoj pokrajni Telemark po kojoj je dobio i ime. Do kraja 18. veka, u Norveškoj su se ljudi služili dugačkim štapom, i jednom dugom skijom na lijevoj i kratkom skijom na desnoj nozi, koja je služila za izvođenje zavoja.

 

 

 

 

        1767. godine, raspisano je prvo službeno takmičenje bilo u pokrajni Kristianija, i to na dužinu staze od 60 km (staza na slici).

        1774. godine, održano je prvo ski takmičenje povezana sa vojničkim veštinama, a od 1792. godine, ovakva ski takmičenja u vojnim veštinama se održavaju svake godine.


staza u Iverslokkenu

      1843. godine u Tromse-u održano je prvo veće takmičenje, a 1862. godine u Grorund-u, održano je prvo zvanično takmičenje u Norveškoj, na kojem se pored vojnih vještina, vozio i spust.

     1866. godine, u selu Iverslokken, održano je kombinovno takmičenje koje se sastojalo od trčanja na daljinu, spuštanja i skokova, a staza je bila postavljena u krug, pa je svaki takmičar morao obići više krugova.
        Posle Iverslokken-a takmičenja se održavaju u mestima Hasebybakken, zatim u Ullbakken, a potom u Holmenkkolen. Sredinom i drugom polovinom 19. veka zahvaljujući ljudima iz poznate pokrajine Telemarken, skijanje se naglo razvija, i prodrlo je i u najudaljenije krajeve Norveške.

        U 18. veku pojavljuju se dvije skije jednake dužine, od oko 3m, koje su kao vez imale samo jednu omču od kože ili pruća, u koju se uglavljivao prednji deo cipele. Takvo rešenje veza nije omogućavalo torziono naprezanje između skije i cipele, pa je jedina moguća tehnika izvođenja zavoja bila telemark tehnika.

        Sredinom 19. veka, na omču se dodaje pletenica od pruća koja povezuje petu cipele, pa je ciela cipela usađena u vez i čini kompaktnu celinu. Ovakvo rešenje veza omogućava torziona naprezanja, pa dolazi do usavršavanja telemark teknike i do pojave paralelne kristianie.
        Sondre Norhaim, otac modernog skijanja, rođen je 1825. godine u dolini Morgedal u pokrajni Telemark. Bio je prvi veliki inovator, reformator i sportista u skijanju. On skraćuje dužinu skije na 2,4 mć, daje skijama prvi put "carving" oblik: 8.4cm, 6.9cm, 7.6cm, urezuje udubinu na kliznoj površini skije po čitavoj dužini, skraćuje štap. Prvi primjenjuje penjanje raskorakom, i usavršava vezove. Bio je pobednik na većini takmičenja koja su se održavala u to vreme, i prvi primenjuje paralelnu tehniku izvođenja zavoja, danas poznatu pod nazivom kristiania. 1884. godine, Sondre odlazi u Ameriku zbog ekonomske krize, i tamo i umire 1897. godine.

       

     Norvežani - braća Torjus i Mikel Hemmestveid, nastavljaju tradiciju skijaša iz Telemarka. 1881.godine, oni osnivaju prvu školu skijanja u kristianiji, i pobeđuju na većini takmičenja krajem 19. veka.


         Međutim, na strmim alpskim padinama, "norveške skije" su bile predugačke, a vezovi nisu omogućavali lateralni pritisak noge nužan u zavoju na strmoj padini. Matijas Zdarski - (rođen 1874 u Mađarskoj)  je, vozeći se austrijskim alpskim padinama, počeo prijektovati svoje nove idealne skije i vezove kojima je dao naziv "Lilienfeld". Elemente svoje tehnike spusta zadarski je 1896 sabrao u udžbenik "Lilienfeldska tehnika skijanja". U Francuskoj, alpsko skijanje je uveo Anri Diamel iz Grenobla. U Italiju skije je doneo švajcarski inžiner Adolf Kind koji je živeo u Torinu.


       Tehnika skijanja Zdarskog je, uz manje modifikacije, vladala tridesetak godina, kada je mesto ustupila tehnici osnivača škole u Arlbergu - Hanesa Šnajdera. Načela ove nove Šnajderove tehnike alpskog skijanja reprodukovana su na filmu i u knjizi "Čuda na skijama", objavljenoj 1926. godine.


        Alberška škola skijanja je prednjačila desetak godina, a zatim je prevaziđena Aleovom francuskom školom. Noviteti škole Emila Alea su "raid" - popuštanje pritiska petama, "apel-rotoskok" - protivrotacija i "derapaž" - bočno klizanje.
 


Matijas Zdarski


Gustavо Teni

      

     Petnaest godina kasnije, dominaciju preuzima austrijska škola Štefana Krukenhauzera iz Kicbila. On je svoje novitete objavio na međunarodnom kongresu "Interski" 1955 u Valdizeru. U to vreme, svako ko je sebe hteo nazvati skijašem, morao je znati izvesti "vedeln" - odnosno kratku zraku ili serpentinu.


        Nekoliko godina kasnije francuz Žan Viarne lansirao je dalji novitet - poziciju "jajeta", položaj u potrazi za većim brzinama.


        Nakon petog kongresu "Interski" 1959, počela je da se afirmiše italijanska ski škola, kada se pojavom Gustava Tenija, svet zainteresovao za skijašku Italiju.

  


        

- Pogledajte strane o:

N A Z A D